penna

'l Pranz di Trincerista

“il pranzo dei trinceristi”
(osteria piacentina siid òrdinàri, ma roba fina)

Questa poesia venne composta dal poeta Faustini il 21 Aprile 1919 in occasione di un pranzo con alcuni concittadini reduci della prima guerra mondiale. L'autore con la sua maestria decanta magnificamente, con sentimento e ironia, le prelibatezze culinarie piacentine e ci infonde un pizzico di amor patrio.


Soldati in trincea

La stagion, ragass l'as vera e s'fa innans la primavera
primavera a dla Vittoria, primavera tùtta ad gloria.
A sùm tùtt a stà suldà e as l'hòm propria guadagnà.
Donca: allegri ! Fum baldoria che 'l pater finissa in gloria !
A stù mond, brùtt e assassein sa stà miga mai csè bein
(dsiva un dè me nonna Pavla) cme coi pe sutt a la tavla.
E sum che in dna sinquanteina pr'un disnà a la piasinteina.

Guà sta topia, c'am fa umbria, cme l'am crèssa l'allegria.
Piatt, biccer, cm'è bel guardàja lè in sal bianc a dla tuvàja !
'L sul deintr 'l sa ga speccia e in sàl mùr al fa la vèccia.
Go una vòja da mangià cl'am fa vegn da sbadajà.
Cògh ! s'am rissan i bùdej; zu ! fa veint sutt i furnej !
A nazà stu bon udur, am'seint vegn tùtt i dulur !

Ah ! a Piaseinza a g'hòm dal tùtt: càran , pèss, vardùra e frùtt,
dla fareina bianca e giàda, dla ribiòla cla ta scàda..
e stu matto nustranein ca 'l sgùra tùtt daddein;
con pò at bev, con pò at buvrev che 'l sarvell n'as fa maj grev,
gnan la pansa l'as fa greva: beva e rida e rida e beva
at rid tant c'at pianza i'occ.. n'at sè pò quant iern il bocc.

Sutt ragass ! e bein accost ! ognidòin sedì al so post,
e tùtt fiss in d'un 'idea cme quand s'eram in trincea.
A un me cmand, citto attension, ca cminsippia la fassion.

Prima ad tùtt mandùm innans un biccer dal noss vein bianc ,
cl'è 'l repàrt, campagna averta,c'al va innans in van scuperta;
e in dla panza 'l va a sercà anca i spig pò bandunà.
Ost armètta ! e vòda chè; quand digh basta, làssa lè.

Sò il furseinn, ragass, brunchej, c' vegna vutar i turtej !
zù infrinsummia càd e frèsch cm' infrinsàvam i Tudèsch.
Un disnà l'è sempre bello se incomincia col turtello !
e ch'im tiran miga a man cl'è una mnestra da villan !
Talchè infreins con scheina e cua ! Am ! zu, deintar in cà tua
e discendi in dei prefundi et sic transit gloria mundi !
Vin 'l è andà che l'àtar 'l vegna a 'n so miga chi è c'am tegna,
e' n'ho mai vrì cùntaja bein , tant cme i'ann e cme i basein.

Bravo Uston ! Dess subit dam quattr'ucciàj dal noss salam
cn'am seint mai csè piasintein tant cme quand a mang dal grein.
Via ad Piaseinza caro mio, al salam digh pùr addio,
che ad salam is dan 'l vant, ma dal grein ghè 'l num sultant:
roba pucci , càran lucca l'è 'l salam quand 'l s'armucca.
Vriv savè l'arma ad cà nossa? Salam dùr e 'd pasta grossa
et sine fine dicentis stumagh san et bonis dentis.
Quattar fteinn e bagna 'l bècc c'un biccer ad vein bianc sèc
e pò negam la vrità c'at ta seint imbalsamà !

Sintì, fiòj, che canzon bella dadlà a canta la padella;
con dla fiamma darazon le la pàr un sguazzaron.
La padella è la Regina degli usdelli da cucina !
Taci o Cuoco, e manco orgoglio: a la padella che ti voglio !
Ghè gnan vòin, me ga scumètt, c'an ga piàz mangià 'l cravètt,
'l cravètt in caccia e 'l bzein, la passion di piasintein .
Me pr'un piatt da sta fritùra ced la pimogenitùra;
e av vòj bein, raagass, va stim, ma.. san ! 'l tond: vòj jess 'l prim
parchè infond pò, da mincion, n'am tucchrev gnanca un rugnon ,
ma sultant a dla ranzàja: cost, asnocc, tiracca e plàja.

Oh ! adess citto e stum atteint c' vegna 'l quàrt divertimeint.
Viva e fummas sò i barbis c'as fa innans la bomba ad ris
Cara bumba, a tel dich'io: sei l'amblemo a dl'amor mio !
bell dadfòra e bon daddein con lùganga e pissunein
quand col bèc is fàvan càra passionà là in sla grundàra..
Ma l'amur, l'ho seimpar ditt, la sta sùbit dop l'aptit,
e il granà , la bomba ad ris ien dù piatt dal paradis.
Me 'l cunfès, pr'a stu mister sum 'l re di bumbarder.

Forza fiòj ! Sunì la tromba e che tùtt 'l mond l'arbomba:
Viva il re del Piacentino ! Tutti in piedi ! Entra il pulino !
Che pussess ! e che demoni a stu toc ad marcantoni !
Nazì, fiòj; la so fragranza l'ha limpì tùtta la stanza !
Occ e còr am fa cunteint qul culur bel d'or doreint .
Segn ad pàz, al teimp antigh igh mettivn' in bèc l'uliv,
in da st'epoca chè matta 'l ga in bucca a dl'insalata,
ma insalata di nos ort con cl'aromo a dl'azè fort
cla ta spassa via 'l bzuntùss e la sgùra 'l carnalùss.

Daml'in tàvla e postal chè; san ! 'l trinciant ! lassì fà me
ca val tragh in toc talquàl cme un duttur a dl'Ospitàl;
e an crèd miga voin vòin c'ag sia c'sa cme me la natumia:
Vriv 'l sterno? 'l pett? l'arcòstar? vrìv la còssa? 'l siur parvostar?
tùtt i gùst da cuntintà: vurìv còrr ? vuriv vulà ?
ghè 'l rinon e pò n'ag manca la so fètta ad pulpa bianca.
L'è csè froll, l'è csè cott bein, c' pàr c'at mang un ragassein;
a ta schiss i deint e in qulla lù 'l sa dèsfa e 'l s'dasgiandulla.
Ah ! che pcà l'è un fatt a-stramb c'al sia miga lù un seintgamb
c'am tucrev, (a dighia bein ?) ognidòin dù tamburein.
A mangium con tanta aptit ca va il brisal al sufit.
Ost, dastùra, con minera, dill butelli ad vecc barbera
che a smaltì la càran cotta 'g vòl vein sèc a amàr abotta.
Tegna a meint: Legge primissima: amaritudo mea amarissima !
Dàj dastùra ! e pò 'l me Pèdar , làssa in tàvla tùtt i vedar
che una tàvla pina ad bocc la fa seimpr'un gran bell'occ;
l'è acsè fatt, l'om , dapartùtt: àg piàs vèdd qul cl'ha distrùtt.
La campagna seinza piant l'è un desert e l'è un campsant .

Ost ! e adessa porta insà a sta turta fatta in cà,
che a l'è ad tùtt i nos bumbon 'l pò seimplis, ma 'l pò bon;
cotta bein, la pasta frolla cla va in brisal , miga molla,
grossa ad costa.. ah ! l'at fa invid col pjn 'd frùta àlt mezz did,
'l pjn 'd frùta un pò brùschein, brùgn , cudogn e zinzavrein
( a pinsàgh almà a sta lucca vegna l'acqua ciàra in bucca ! )
e dadsut, postà bel nètt, cme una red tùtta a quadrètt;
suravìa la zùccareina cme una 'nvada tanta feina
che s'at fè il buccà un pò gross ecco at vegna un culp ad toss .
Oh ! un buccon csè bon n'as dà cme la turta fatta in cà !
Zù in di càliz vudè intant un biccer dal noss Vein Sant:
duls con duls e fein con fein cme l'amur c'un bel donnein ,
cme l'amur , sì vurè mòr , bucca a bucca , còr a còr !
Seinza amur 'l viv cos vàl ?.. cme la mnèstra seinza sàl !
'Des mò in fein a ghè 'l starmissi: a ghè un piatt da fà giudissi !
Fiòj, mangiumman manc c'as pòla, andùm pian con la ribiòla;
giàda, nissa e bein abghì le l'av burra in di cavì,
lùza i'occ con di sgrislon da trà i lùdaj cme i leon .
Mangèn pùr, ma miga tant , pò arcmandev a tùtt i Sant
d'an fà po'i luc da fera da ciappà di'ann ad galera.
Sul mangiàna un buccunein,'l dè dop nassa un Alpein,
quattar sàlt pr'al lett in festa e 'l va via col gùss in testa,
fèrmal là ciappal chè e la cmàr l'ag curra adrè .

'L disnà l'è infond affatt; l'è vegn l'ura da fa 'l matt
caffè, frùta, punc, cognac.. s'ag vurev un stam attacc:
Ah ! la vitta è tant cme un mòr s'an ta ghè un dunein appròv !
L'allegria a l'è madùra ! Os, dastùra zu e dastùra.
Pinf, punf, paf, as seinta in gir tant cme a Ursleingh quand gh'era 'l tir;
's vèdda i nibbi almà a saltà cme a dàgh dei dil bicuclà .
Fiòj, l'è l'ura d'iess Talian ! Tùtt in pè ! Biccer in man !
-Viva nòin ! Evviva 'l vein dil nos tèrr dal Piasintein !
Con pò at bev , con pò a t'è dvis che Piaseinza è un paradis.
Viva nòin pò prima ad tùtt, e pò viva dapartùtt
duv ag sippia un nos suldà viv o mort, ferì o malà.
Viva in duv ghè un piccinein c'a l'ha pers so pàr , puvrein;
duv ag sippia ancura incò dù poar vècc c'han pers 'l fiò ,
o una vedva bandunà cl' ha pers l'om cl'è stà suldà !
Viva i noss cumpagn, che in tera ienn là adrè a la so Bandera
pront a bàttas ognidòin tant cme un dè as battivam nòin !
Viva , amis ! Viva l'Italia ! par Le sula hòm fatt battaglia,
par Le sula a j'hòm patì par tri ann; ma j'hòm vinsì !
Ah ! cm'as mangia con piaser quand s'è fatt 'l so duver !
I nos fatt cos vàl cùntàja ! Basta vèd la nossa a-mdàja !
Guardem pùr, a front alvà, g'hòmma fassia d'imbuscà ?
Che la mdàja dal valur duv un dè 'g mattivm 'l fiur !
Nòin l'hòm datt, e seinza boria,'l prim segn a dla Vittoria !
Dis l'Ingles bel ciàr e tond c'sum i prim suldà dal mond !
Ah ! cm'as beva con piaser quand at seint dil lod sincer !
Cme là al front, a stu disnà n'ag mancàva almà 'l Re:
tùtt eroi: fàs dal Suvran andà a l'ùltim gram patan.
E chi el adess qull mat c'vòl dasfà tùtt qul ch'hòm fatt?..
Feina ac g'hòm e vuz e vista. Viva seimpr'i trincerista !

E adess fum una munfreina. Dasbrattùm a la svalteina;
l'è vegn l'ura ad fàs unur ch'è rivà tri sònadur
e dil fiòl tùtt bell rangià ch'in g'han vòja da ballà.
Le ballerine balleranno con chi loro piaceranno .
Quand vòin sonna e 't sè cunteint, tira la gamba e t'vè cme 'l veint.
"Voi ballate e voi saltate
e in tra 'd viàtar' av sagatete.
Sedì in questo cantoncino
io ci sgnacco un pisolino
e mi insogno del pulino..
rivedersi adman, giuvnott..
Viva l'Italia! e bonna nott!"

“Valente Faustini - ’l Garzon ’d Maccàri”.


all'osteria - disegno di Luciano Ricchetti