penna

al Tramvai dal Pont Dall'Oli

al Và Dritt Propi Bell Soli
"racconto poetico di agostino marchesotti del 1881"

Finalmèint long e dài anca neui g'hom al Tramvai
andè là ca ghn'è vorì parchè un tocch al fiss finì;
ma cm'as fa in dal noss paes l'è difficil andà intes
se veuin tira l'atar molla a la par fein ona folla;
e datt feura tant ostacol che s'al va,l'è on miracol
an ù gnan stà lè cuntai parchè vegn rabbios cmè l'ai.
Però fein dl'ann passà quand as n'è sintì parlà
sert parson anca polid is enn subit miss a rid;
e j'andavan seimpr'adrè ch'ag voriva tropp dinè
che la strà n'è miga adatta che l'impresa l'era matta;
che l'insgner era un minccion a fà speind peu d'un milion
e che prest la Società l'andarev a gamb alvà;
con still vùs podì capì che la gint la s'è sfardì
quasi anseuin voriva creudd dsivan tutt staròm a veudd;
j'eran vegn tant san Tomas igh vorivan meutt al nas
anca dop miss il rodaj is ridivan feina mai.
Pr'on tramvai ca và vapor gh'veu dla roba d'gran valor:
a gh'veu macchin e vagon a gh'veu carr e carrozzon
i casott pri cantoner il lanteran,il sò bander,
i sò disch par fà i segnai s'in veunn miga veudd ad guai;
il stazion in di paes a busogna faia d'pes
con di pont in si canai par passagh con stò tramvai;
ag veul pò di magazzein bài grandios ca vagan bein
par meutt deintr'il marcanzi tant cme qui dill ferrovì;
il tettoi par riparà tutt qull mai ch'as peu guastà
al local pae meutt j'uffizi tanta gint da fa servizi!
Ad carbon gh'in veul on màr tant pr'il macchin cmè pri fràr
mattì bein anca piccina n'agh veul miga l'officina?
Lassè pur chi sian ingles ma cmas fà con tant aspes?
Seintia lor a stì sonài in l'arevan finì mai
i l'arevan piantà lè par mancanza ma d' dinè;
dèss invece pèr ch'ag tocca rastà lè con tant ad bocca
veuddl'andà csè bel sicur seu e zò par la Val Nur;
con la gint ca va e ca vegna ch'an gh'è propi anseui cla tegna
in vrità chi saral mai ch'n'andrà miga in sal tramvai;
dov'a ghe fior ad servizi miss inseumm con tant giudizi!
Sa vadissav che vagon a j'enn fatt uso salon
gh'è i sò spècc i sò fanai ad compagn an n'ho vist mai;
coi sedil tutt imbottì iss peunn di lavor finì
in di post ad prima class a gh'è on lusso da siorass;
s'an vorissav miga creudd fè 'l piaser andeia veudd
qui d 'seconda pò anca lor agh'peu andà qualunque sior;
e sa speinda anca pochein l'è ona cosa ca va bein
da che al Pont l'è veuin e des enia mia sod bein spes?
A teus seu da la stazion feina là da qull bastion
cse famos pr'al teimp passà pri gran còi chi g'han slongà;
ch'as ciappava di starmizi veudd a fà sert bèi sèrvizi
che si vegnan in dlà meint 's seinta feina ligà i deint;
che se invece montrì seu (s'è padron da fà mas veu)
a la porta d'San Rimond l'è on franchetto bèl rotond;
al sarà on pò mei andà ad qull ch'n'era al passà
con quill vtur a dò cavai strinzì seu listess cmè i pai
ch'as sintiva sert odor ch'favan vegn anca i sudor;
all està s'moriva d'cad sa dvintava feina giad
quand la strà l'era cattiva i bèi dialog ch'as sintiva;
"tocca seu con qui cavai,sacar Dio an ga som mai?
a l'è on pezz ca som in viazz son momeint on tocch ad giazz"
"me g'ho i pè ch'an ia sent peu,a g'ho l'nas l'è gnì bleu".
"m'hoi da fà con cla stra chè,vadiv miga ch'as dà indre?
ma ch'al guarda lu,sior Pedar, par ch'as vaga insimma al vedar;
Povar besti j'en bein stracch j'enn a stuff da sta che tacch".
"t'è da dagh da mangià bein ad dla biava con dal fein,
t'è da dagh ad la pitanza e da leimpagh bein la panza
sat veu fagh fà dla fadiga con dla romla in trottan miga".
"as'fà giust di bèi guadagn ? L'han sa cava gnan pri pagn;
con j'impost agh gom adoss an som peu che pell e oss.
Qust è propi on bèll goveran ! Me al mandriss bein all'inferan
va la ! Trotta iou cavalla sat veu andà prest dla stalla".
S'al cattava un'ostaria al lassava andà la bria
al voriva andasn'a bev parchè 'l viazz era tropp grev;
qull ch'an gava teimp da perd al dvintava quasi verd
in so cheur al malediva feina 'l vein e ch'al vindiva.
Parchè fiss peu bèll al viazz s'agh voriva di ragazz
s'is sintivan quarca veuja is mattivn'a fà la leuja:
"aja,mamma che dolor" "ma cos gh'et,al me signor"
"a j'ho veuia d'fà la pissa" "di seu pian o brutta bissa
tegna dur ancora on pò,a momeint som a Villò".
"ch'moi da fà,a veutt ca crappa pover me,va cla ma scappa.."
"farmev donca vitturein al da fasla in di braghein?"
"corpo, sango è fein vargogna a farmas pr'ona carogna
dom fè prèst ag g'hò premùra se nò 'v las zò da la vtùra".
Gniva seu pò d'imbariag piin ad vein istess cme il bag
is mattivn' adrè rudsà ch'as rastava imbadaja;
con di scherz, dill parol brutt lor j'andavn'adoss a tutt
e busignava bein da speuss dvintà mutt l'istess di peuss.
Che s'avissav vri parlà iv podivn' anch'insultà
gh'era fein quarch animal che pò al vein agh fava mal;
al dvintava tant a smort ch'al pariva quasi mort
seinza dì nè doù nè trì n'al digh gnan,za m'hi capì!
Dèss invece l'è on piaser l'è bein d'giust a ess sincer
as è tant cmè in ferrovia quand as riva o ch'as va via;
spattì pur ch'al sia invià l'andrà mei par la zittà
che dal Pont e da Carmian da la Riva da Grazzan;
da Villò da Vigulzon gnarà zu di gran vigion.
N'in gira da Podinzan,da Gariga,da Majan
d'Albarola,dov' gh'è i figh dill Torzell da San Bonigh;
Gnirà zò anca la pollaja i sò euv deintr'in dla paja
pr'an fa miga la frità in dal vegn a la zità.
Serta gint igh fan la guèrra il voravan veudd a tèrra
massim qui che coi carreutt i compagnan zò i craveutt;
la ribieula,la ricotta i na parlan mal abotta
van adrè dì pri paes ch'al na stà gnan seu dò mes;
che on qualch giorn' as seinta crac e l'fà tant ad patatrac.
I gh'aran anca ragion ad rispondagh me 'n son bon
però seint che in tant zittà al tramvai a l'ha taccà;
al lavora e l'fà i sod e l'acquista anca dill lod.
S'al cascrà che mo a Piaseinza bona nott,a faròm seinza
ma val digh con ver dolor as farom bein poch onor;
a la Festa intant par Diana andarom a la Galliana
s'unirom in compagnia par podè stà in allegra;
colla donna coi bagai tutt par via del tramvai.
Am dirì che feina lè as podràv andagh a pè
ma sa cas,gniss susa on veint a sarissav mò conteint?
Tirrom dritt fein a Gariga parchè fieui n'av cojon miga
as mangia propi bein e s'ag beva dal bon vein;
che bottelli che salam oh che coppa,ch'fa vegn fam
cla ribieula csè picanta a busogna bein cla vanta;
e qull bèll pan in miccon sa sintissav cma l'è bon!
Par riguard a biancarìa a gh'è fior ad polizia
i padron jènn piin d'premur da stà bein as è sicur.
Se pò dop andri peu innanz di bei sit ag n'è d'avanz:
di colp d'occ ca fan sorpreind lè andà fà dill bèll mareind!
A veudd tutt a sti castei cag va deintr' a fà j'osei
ma chi fann vegn in dla meint quand cmandava i prepoteint;
con dill torr,pont alvador che in passà j'han fatt terror
dèss a j'enn mezz in arveina par chi gh'abbian dat la meina;
s'veudda ancora sert arnes chi ricordan il contes
gh'avan tutt sti feudatari ma da storia an n'in so guari.
A Mont Sant a ghi d'andà ch'rastri lè mezz incantà
da là insima,val digh me,n'as gniriss miga peu indrè;
con cl'arieutta lè cse feina suggerissa la cuseina
jeu che razza d'ou aptitt mangiè bein sa vrì stà dritt.
E guardev anca d'attoran che delizia d'on soggioran
sintrì subit a cla vista 'l desideri d'ess artista;
par copià colla pittura il bellezz ad la natura.
Se quardeuin a g'ha 'l fofott ch'al la traga via 'd trott
che 'l tramvai dal Pont dall'Oli al va dritt propi bèll soli;
tanta bein da fà dl'onor a qull ch'n'è stà 'l promotor.
E 'n gnirà mai al momeint che 'd dasgrazi abbiom da seint;
stè seu aspert e seinza guai as vadrom in sal tramvai.

“quatter vers fatt da Macari con attacch al so Orari
illustrà da sert figùr da guardà tra ‘l ciàr e scùr”

piasenza stamparia marchesotti e c. 1881



orario del tramvai da Ponte dell'Olio a Piacenza 1881